Girardi-Karšulin, Mihaela (1987) Petrićevo tumačenje Aristotelova određenja predmeta teorijske znanosti (matematika, Metafizika). Prilozi za istraživanje hrvatske filozofske baštine, 13 (25-26). pp. 31-69. ISSN 0350-2791
|
Text
Mihaela_Girardi_Karsulin_Petricevo_tumacenje_Aristotelova_odredenja_predmeta_teorijske_znanosti_Prilozi_1987.pdf - Published Version Download (2MB) | Preview |
Abstract
Središte Petrićeve kritike, interpretacije Aristotelove filozofije predstavlja Petrićevo tumačenje Aristotelova određenja znanosti, posebno predmeta Metafizike. Petrić želi dokazati da je znanost, a u okviru Aristotelova učenja, u sebi kontradiktorna. Aristotel ne određuje adekvatno predmet znanosti kao oύσία Aristotelove znanstvene metode otvaraju tek područje doksičkog, Aristotelova podjela znanosti (osobito teorijskih znanosti) neprihvatljiva je ako se kritički preispita. Aristotelovu znanost utvrđuje Petrić u cjelini kao mnijenje (δόξα). Kako se cijela Petrićeva interpretacija Aristotela vodi u horizontu »kršćanske filozofije«, u horizontu mogućeg odnosa između razuma (aristotelizma) i vjere, nameće se i slijedeći zaključak: Petrić tumačeći Aristotelovu filozofiju, znanost kao mnijenje svodi kršćanski utvrđen odnos razuma i vjere na odnos mnijenja i vjere. S obzirom na potrebu novog određenja razuma - kao znanosti, a ne mnijenja - zahtijeva se i nova interpretacija odnosa razuma i vjere. Ta, doduše, u tom smislu ne posve jasno eksplicirana Petrićeva misao pokazuje se ujedno kao najspornija u okviru kršćanskog mišljenja. Iako neeksplicirana, ona je, svakako, na određen način i samom Petriću sporna jer je Petrić nastoji prikazati prihvatljivom jednim postupkom koji se u ovom radu pokušava imenovati kao »aristoteliziranje platonizma«. U tom smislu, tj. kao »aristoteliziranje platonizma« može se, svakako, tumačiti i Petrićevo tumačenje Aristotelova plagijata, odnosno njegov pokušaj integriranja pojedinih Aristotelovih učenja u platonizam, no prije svega njegova interpretacija po kojoj se vrijednost (tj. istinitost) Platonova učenja (predsokratovskog i »starog« koje Petrić shvaća u jedinstvu tradicije istinite i vječne filozofije) pokazuje upravo na temelju vlastitih Aristotelovih načela. Centralno mjesto u tom sklopu predstavlja Petrićeva interpretacija Aristotelove Metafizike. Petrić prije svega konstatira da Metafizika nije jedna znanost, da nema jedinstven predmet, nego da je konglomerat više znanosti. Jedinstvenost predmeta Metafizike nije postignuta - čak ni intendirana. Budući da nije jedna znanost, ne može imati niti jedno ime. S obzirom na to da jedan dio Metafizike (neke knjige) raspravlja o predmetima koji su prije prirodnih stvari (po dignitetu) - taj dio bi se mogao zvati »Antefizika«. Druge knjige raspravljaju o biću kao biću i njih naziva Petrić: »De ente« - (Znanost) O biću. Težište svog raspravljanja postavlja pak Petrić na dokazivanje nemogućnosti jedinstva između antefizike i de ente, nemogućnosti da to dvoje bude jedna znanost. Nemogućnost tog jedinstva zasniva se, međutim, upravo na vlastitoj Aristotelovoj koncepciji, na njegovim originalnim tezama. Osnovna teza na kojoj se temelji nejedinstvo Metafizike, nemogućnost postojanja znanosti metafizike u Metafizici je, po Petriću, Aristotelovo učenje po kojem je biće kao biće - najopćenitiji pojam, ono općenito skupljeno iz pojedinačnog na temelju apstrakcije. Biće kao biće, najopćenitiji pojam,pokazuje se Petriću kao ens rationis, odnosno ne-realno biće. Takvo ne-realno biće ne može s predmetom antefizike (mudrosti - Aristotel) kao realnim i nadprirodnim predmetom predstavljati jedinstvenu predmetnost jedne znanosti. Naprotiv, biće kao biće u platoničkom smislu kao istinsko ili uistinu biće, tj. ideja (a ne opći pojam) isto je što i nad-prirodno ili prije-prirodno biće i s njime predstavlja jednu jedinstvenu (i znanstvenu) predmetnost. Petrić je u svojem tumačenju Aristotelova određenja bića kao bića kao najopćenitijeg pojma s jedne strane u antitezi prema antičkim i većini srednjovjekovnih komentatora Aristotela, s druge strane nadovezuje se na nominalističku interpretaciju. U cjelini svojeg izvođenja i s obzirom na (pretpostavljenu) intenciju: »aristoteliziranje platonizma« - Petrić je originalan.
| Item Type: | Article |
|---|---|
| Subjects: | B Philosophy. Psychology. Religion > B Philosophy (General) |
| Depositing User: | Maja Šoštarić |
| Date Deposited: | 29 Oct 2014 12:52 |
| Last Modified: | 29 Oct 2014 12:52 |
| URI: | http://eprints.ifzg.hr/id/eprint/436 |
Actions (login required)
 |
View Item |
